تغذیه صحیح در فرد مبتلا به بیماری آلزایمر براي سلامت و تندرستی بدن اهميت دارد. شاید مشکل ترین مسئله مراقبان غذا دادن به فرد باشد. افراد مبتلا به بیماری آلزایمر ممکن است فراموش کنند که چه موقع غذا خورده اند یا غذایی را که در دهانشان گذاشته می شود به بیرون بیاندازند یا ممكن است غذاهاي زيادي را انتخاب كنند ولي فراموش كنند آنها را بخورند. حتی ممکن است طرز استفاده از قاشق و چنگال را نیز فراموش نمایند. مساله دیگر مخفی کردن غذا در جاهای عجیب و غریب است. برخی افراد مبتلا به بیماری آلزایمر نیز فرق مواد خوراکی را از مواد غیر خوراکی ( مثل صابون ) فراموش می کنند. اگر فرد مشکلاتی در زمنیه غذا خوردن دارد سوالات زیر را از خود بپرسید چرا كه پاسخ هاي آنها به شما كمك مي‌كند:
- مشکلات جسمی: آيا مشكل جسمي وجود دارد؟ زخم هاي دهان، ضعف در خوردن، دندان مصنوعي، بيماريهاي لثه يا خشكي دهان ممكن است مشكلاتي را در این زمينه ايجاد كند.
- بیماری: آيا شخص بيماري مزمن ديگري دارد؟ مشكلات گوارشي يا قلبي يا ديابت ممكن است منجر به كاهش اشتها شوند. يبوست يا افسردگي نيز مي‌توانند اشتها را كاهش دهند.
- بیقراری و گیجی: آيا شخص بي قرار و حواس پرت است؟ اگر بيقرار است ممكن است نتواند به مدت كافي براي خوردن يك غذاي كامل بنشيند.
- طرز خوردن: آيا اخيرا روش غذا خوردن را تغيير داده‌ايد؟ آيا شخص روش خاصي براي غذا خوردن دارد؟ برخي افراد عادت ندارند براي سه وعده غذاي كامل پشت ميز بنشينند و ممكن است ترجيح دهند كه چند وعده غذاي مختصر بخورند.
- محیط: آيا محیط آرام است ؟آیا دراتاق صداهايي وجود دارد كه هنگام غذا خوردن حواس شخص را منحرف می كنند؟
- کیفیت غذا: آيا طعم، ظاهر و چاشني غذا خوشايند است؟ در صورتي كه در ابتدا مشكلات را ارزيابي كنيد مي‌توانيد عملكرد مناسبي در اين زمينه داشته باشيد.
- عطاف براي سلايق غذايي فرد: آیا غذا را طبق سلایق و علایق قبلی فرد مبتلا تهیه می نمایید؟
پیشنهاداتی برای تغذیه فرد مبتلا به بیماری الزایمر
- برای کمک به فرد مبتلا سعی نمایید که یک برنامه غذایی منظم طرح ریزی کنید.
- غذا را در محيطی آرام و دور از تلويزيون و ديگر وسايلي كه حواس فرد را منحرف مي‌كند در اختیار وی قرار دهید. در نظر گرفتن فضایی آرام برای غذاخوردن ممکن است به تمرکز فرد برروی خوردن غذا کمک کند.
- ميز را به صورتی ساده بچينيد و از ظروف طرح دار اجتناب كنيد. از روميزي ها و ظروف غذايي كه شخص را گيج مي‌كند پرهيز كنيد. از بشقاب و كاسه به رنگ معین يا با يك رنگ مخالف زمينه ميز استفاده كنيد تا در سفره کاملا مشخص باشد.
- از روميزي پلاستيكي و دستمال سفره و پيشبندي استفاده كنيد كه به راحتي تميز مي‌شود.
- از حداقل ظروف موردنياز براي غذا استفاده كنيد.
- در هر نوبت فقط یک نوع غذا به او بدهید تا گیج نشود.
- غذايي بپزيد كه فرد مبتلا دوست دارد.
- غذاهای سبک و سالم و نيز غذاهايي را كه هنوز براي فرد قابل درك است تهيه كنيد. ( فرد مبتلا به بیماری آلزایمر هنوز آن غذا را می شناسد )
- فرد مبتلا به دمانس علايق شخصي طولاني مدتي داشته سعي كنيد اين علايق فرد را در نظر گيريد و موقع تهيه غذا آنها را در ذهن داشته باشيد. صبور باشيد، از روشها و عادت‌هاي غذا خوردن وی انتقاد نكنيد يا او را مجبور نكنيد سريع تر بخورد زیرا آشفته تر می گردد.
- حرارت غذا را امتحان کنید ممكن است فرد قادر نباشد بگويد كه غذا يا آشاميدني خيلي داغ است.
- از دستورات و تعليمات قابل فهم آسان استفاده كنيد. براي مثال: چنگال را بردار. مقداري غذا روي آن بگذار. آن را داخل دهانت بگذار. آهسته و شمرده صحبت كنيد. منطقي باشيد و دستورات و آموزشها را هربار با همان كلمات تکرار نمایید.
- اگر فرد مبتلا نمي‌خواهد غذا بخورد وقفه ای ایجاد کرده و او را در فعاليت ديگري درگير كنيد و بعداً براي غذا خوردن بازگرديد.
- براي غذا خوردن وقت كافي به او بدهيد و در نظر داشته باشيد كه ممكن است مدتی طول بكشد كه فرد غذايش را تمام كند.
- تا آنجايي كه ممكن است فرصت و زمينه لازم را فراهم كنيد تا شخص با ديگر اعضاي خانواده غذا بخورد.
- اگر فرد مبتلا شروع به مخفی نمودن غذاها کرد ، سعی کنید حتماً در طول روز دسترسی به غذای کافی داشته باشد، شاید این کار به دلیل ترس از گرسنگی باشد.
- به جای مصرف قند و شکر از توت، انجیر، کشمش و خرما استفاده نمایید.
- اگر فرد مبتلا قادر به جویدن نیست ، غذا را با همزن یا مخلوط کن نرم کرده و با قاشق به وی بدهید.
- از غذاهايي مانند مغز گردو و فندق و هویج خام، آب نبات ، آدامس یا ذرت بو داده پرهیز كنيد زیرا ممکن است جویدن و بلعیدن آنها سخت باشد. غذاها را خرد كنيد و آنها را به قطعات كوچك ببرید.
- از غذاهاي نرم مانند پوره نیز می توانید استفاده كنيد.
- اگر فرد مبتلا وعدۀ غذایی اش را بطور کامل میل نمی کند یا کاهش اشتها دارد، می توانید به جای سه وعده غذایی با حجم زیاد، چندین وعده غذایی با حجم کم را در سرتاسر روز به او بدهید. گاهی آماده نمودن غذاي مطلوب و مورد توجه فرد و افزایش فعالیت وی می تواند مفید واقع شود.
- گاهی شخص ممكن است به ياد نداشته باشد كه چه موقع غذا خورده است. اگر بطور ممتد در مورد غذا خوردن بپرسد وعده غذایی اش را به چند وعده تقسیم کنید: آب ميوه سپس نان تست و سپس غلات، سیب زمینی، یک تکه گوشت و….
- دقت کنید که فرد مایعات کافی در طول روز مصرف کند اما مصرف قهوه ، نوشابه یا چای باید محدود باشد زیرا باعث افزایش ادرار می شود.
- اگر عزیزتان در مقابل استفاده از وسایل غذاخوری (قاشق و چنگال) مقاومت می کند بر آشفته نشوید، زیرا ممکن است فرد روش استفاده از قاشق و چنگال را فراموش کرده باشد، غذا خوردن با دست و انگشت ها را جایگزین آن ها کنید، زیرا تغذیـۀ مناسب و کافی مهم تر است. همچنین می توانید از قاشق با دسته بلند بجای چنگال استفاده كنيد.
- از كاسه هاي بزرگ بجاي بشقاب استفاده كنيد يا غذا را داخل بشقاب هايي با كناره لبه دار بریزید.
- از فنجان ها و استكان هايي با سرپوش استفاده كنيد. براي جلوگيري از ريختن، ليوان ها را تا نيمه پر كنيد یا از ني هاي خم شونده یا لیوان های درپوش دار استفاده نماييد.
- با ملايمت و آهستگي دست فرد را بر روي ظرف غذا و يا نزديك آن بگذاريد.
- با شرح رفتارهاي خوردن چگونگي غذا خوردن را به او نشان دهيد.
- با روش دست روي دست، ظرف غذا را در دست شخص بگذاريد دست خودتان را اطراف دست او نگهداريد و سپس دستتان را تا دهان شخص براي خوردن بلند كنيد.
- به وي كمك كنيد بهداشت دهانش را بخوبي رعايت كند.
- اگر مسواك زدن براي او مشكل است از سواب دهان استفاده كنيد.
- بطور منظم او را به دندانپزشك ببريد.
- وزن فرد را هر هفته کنترل کنید و در صورت کاهش یا افزایش بیش از حد وزن با پزشک مشورت کنید.
- سعي كنيد رژيم غذايي عزيزتان، تمام نيازهاي تغذيه‌اي وي از جمله ويتامين ها، پروتئين و كربوهيدرات را برآورده سازد.
تغذيه خوب هم براي شما و هم براي فردي كه مبتلا به بیماری آلزایمر است، بسيار مهم مي باشد. اگر شما تغذيه مناسبي نداشته باشيد، به آساني عصبي تر و نگران تر خواهيد شد. هنوز ميزان تأثير رژيم غذايي مناسب و درست در بهبود اين گونه بيماران مشخص نشده است، اما ما مي دانيم كه افراد مبتلا به دمانس اغلب به صحيح غذا خوردن توجهي نداشته و ممكن است دچار سوء تغذيه شوند.