فراد مبتلا به دمانس و بیماری آلزایمر ، گاهی اوقات بیش از حد شکّاک می شوند. معمولا علت این شکّاکی، تغییرات مغزی ناشی از بیماری و نقص در حافظه است.
همچنین ممکن است که این افراد ساده ترین راه برای پنهان نمودن ناتوانیها و نگرانیهایشان، را تهمت زدن به اطرافیان بیابند. مثلا وقتی یکی از متعلقاتشان گم می شود، کسی را متهم به دزدی می کنند در حالی که خودشان محل آن شئ را فراموش کرده اند. جملات ” تو داری من را مسموم می کنی ” ، ” من را در اطاق حبس می کنی و می روی”، ” از من می دزدی ” ، ” تو خیلی بی رحمی ” از این قبیل شکایات و تهمت هاست که معمولا مراقب به جای تشکر از بیمارش می شنود.
وقتی که شئ گمشده پیدا می شود اغلب افراد مبتلا به بیماری آلزایمر را می توان دوباره آرام کرد و به آنها اطمینان داد. اما در عده ای از آنان، این شکاکی عمیق‌تر می شود و عقاید تحریف شده ای در مورد وقایع اطراف خود پیدا می کنند. مثلا ممکن است بیمار تصور کند که سایر افراد قصد آزار رساندن به او را دارند و شواهد خلاف این موضوع نیز قادر نباشد وی را متقاعد سازد که از این عقیده دست بکشد.
به این نوع عقاید هذیان گفته می شود که می تواند هم برای فرد مبتلا و هم اطرافیان و مراقب، رنج آور و دردسرساز باشد. پس، هذیان: عقیده غلط ولی پابرجا و ثابتی است که علیرغم وجود شواهد مخالف آن، تغییر نمی کند. چگونه می توان آنها را متوقف کرد؟ فکرش را هم نکنید که شروع به بحث و شکایت کنید! فرد مبتلا قادر به درک صحیح نیست. جواب هایی مثل ” این هم حق زحماتی که برایت می کشم ” ، ” بسه، به خدا می برمت خانه سالمندان ” ، ” چرا من یک نفر باید بکشم مگر چه گناهی کرده ام ” و امثال این جواب ها به طور کامل مردود و جز افسردگی و افزایش کار برای شما چیزی در پی ندارد.
انواع هذیان های شایع در افراد مبتلا به دمانس :
- بیمار ممکن است عقیده پیدا کند که همسرش به او وفادار نیست (خیانت همسر).
- همسر یا اطرافیانش، همسر و نزدیکان واقعی او نیستند و شخص یا اشخاص کلاهبرداری که شباهت به آنها دارند، جایگزین آنها شده اند.
- در جایی غیر از خانه خودش است.
- در غذای او، سم ریخته شده است.
- همسایگان به نحوی دارند جاسوسی او را می کنند.
- واقعی دانستن تصویر افراد در تلوزیون.
نحوه رفتار با فرد دارای هذیان :
- استفاده از جملات ” می دانم چقدرسختی کشیده ای ” و ” معذرت می خواهم ” اثربخش خواهد بود.
- اتهامات وی را به خود نگیرید: باید توجه داشت که شک فرد مبتلا و عقاید غلط وی، ناشی از بروز بیماری آلزایمر و علامتی از بیماری اوست. بنابراین نباید از برخورد خصمانة بیمار دلگیر شد. در عوض به وی گوش داده، سعی کنید احساس وی را از موقعیت دریابید و با رنج وی همدلی نشان دهید. این موضوع به فرد مبتلا کمک می کند تا دریابد که شما برای وی اهمیت قائلید. در این مورد، به هر کسی که با وی به نوعی در تماس است، توضیح دهید تا آنها نیز این موقعیت ویژه را دریابند و متناسب با آن واکنش نشان دهند.
- با فرد مبتلا بحث نکنید: سعی نکنید با استدلال و بحث و جدل فرد مبتلا را متقاعد کنید که در اشتباه است. بحث کردن با فرد مبتلا تنها منجر به افزایش رنجش و ناراحتی او و شما می شود. اجازه بدهید که فرد مبتلا عقایدش را ابراز کند و البته عقاید وی را تأیید نیز نکنید. در عوض سعی کنید وی را مطمئن سازید که از وی طرفداری می کنید و با گفتن جملاتی مانند اینکه «من طرف تو هستم و می خواهم به تو کمک کنم»، حمایت خود را از او نشان دهید.
- منحرف کردن حواس فرد مبتلا : فرد مبتلا را به فعالیت دیگری مشغول سازید تا ذهن وی از عقاید هذیانی اش به فعالیتی که انجام می دهد، معطوف شود ( و البته کار آسانی نیست).
- به سوالات فرد مبتلا بصورت مستقیم و ساده پاسخ دهید: پاسخهای پیچیده و دوپهلو به سئوالات او می تواند منجر به سردرگمی بیشتر وی، ایجاد سوء تفاهم و تقویت عقاید غلط وی شود.
- در صورتی که مکان شیئی را تغییر دهید ممکن است احساس کند که دزدیده شده ونگران شود. پس سعی کنید که وسایل را سر جای خود بگذارید. اشیاء مهم را در یک مکان قرار داده و او را مطمئن نمایید.
- از اشیاء فرد مبتلا ، دو عدد تهیه کنید: اگر فرد مبتلا اغلب دنبال اشیاء گمشده اش است، از آنها نسخه های مشابه شئ اولیه، تهیه کنید. گم شدن وسایل فرد مبتلا می تواند به شکّاکی و بدبینی وی دامن بزند.
- مشورت با پزشک فرد مبتلا : دارو درمانی می تواند در کاهش هذیانات فرد مبتلا مؤثر باشد. بویژه در مواقعی که فرد مبتلا به علت بدبینی اش پرخاشگر می شود، استفاده از دارو الزامی است، همچنین لازم است که فرد مبتلا در فواصل معین برای تنظیم داروهای مصرفی توسط پزشک ویزیت شود.