مراقبت از دندان ها در افراد مبتلا به دمانس بسیار مهم بوده و باید توسط مراقبین عزیز کنترل شود. رعایت بهداشت مناسب دهان برای حفظ سلامت و گذراندن زندگی خوب ، مهم است و باعث بالا رفتن اعتماد به نفس ، عزت نفس ، شرکت در اجتماع و تغذیه خوب می شود. از سوی دیگر بهداشت ضعیف دهان باعث دندان درد و از دست دادن دندان ها شده و سرانجام اثر منفی بر اعتماد به نفس، توانایی غذاخوردن و خنده و تبسم خواهد داشت.
مراقبت روزانه از دندان ها
مراحل اولیه دمانس
در مراحل اولیه دمانس، معمولا فرد مبتلا هنوز قادر است دهان و دندان خود را تمیز کند و تنها ممکن است نیاز به یادآوری یا نظارت داشته باشد.
اگر به کمک نیاز دارد مسواک و خمیردندان در اختیارش قرارداده و چگونگی استفاده از آنها را نشان دهید.
همزمان با کمترشدن توانایی فرد، یک مسواک برقی يا مسواکی که دسته آن مختص بيمار تغییر یافته؛ میتواند به حفظ استقلال او کمک نماید.
دندانپزشک می تواند در مورد روش های تمیز نگهداشتن دندان ها اطلاعات لازم را به فرد مبتلا ارائه نماید. فرد مبتلا در مرحله اول دمانس می تواند با یک برنامه پیشگیری بلند مدت شامل استفاده از خمیردندان های حاوی فلوراید با درصد بالا ، از دندان های طبیعی خود محافظت نماید.
مراحل پیشرفته دمانس
با پیشرفت دمانس فرد ممکن است توانایی یا علاقه خود را به تمیزکردن دهان و دندان از دست بدهد. در این شرایط مراقب بیمار باید این وظیفه را به عهده گیرد. دندانپزشک می تواند روش صحیح تمیزکردن دندان های بیمار را به مراقب آموزش دهد. روش كار، به شرایط افراد مبتلا بستگی دارد. معمولا آسانترین روش این است که فرد مبتلا روی صندلی نهارخوری بنشیند و مراقب از پشت ، سر او را در بغل گرفته و با یکدست صورتش را نگهداشته ، سپس با دست دیگر ، دندان ها را با مسواک مرطوب و کمی خمیردندان تمیز نماید.
بررسی مستمر سلامت دهان
افراد مبتلا به دمانس حتی زمانی که درد دندان دارند قادر به ابراز مشکلات دهان و دندان خود نیستند. بنابراین لازم است اینگونه اشخاص اعم از اینکه دندان طبیعی / دندان مصنوعی دارند یا بدون دندان هستند ، مورد معاينات دوره ای قرار گیرند تاچنانچه مشکلی تشخیص داده شود، بلافاصله درمان شروع گردد.
سرطان دهان هرچند خیلی نادر است ولی در افراد سالمندشایع تر می باشد. احتمال دارد این بیماری با یک زخم کوچک بدون درد شروع و اگر به موقع تشخیص داده شود ، درمان بسیار موثر واقع می گردد. دندان مصنوعی وقتی به مدت چندین سال استفاده می شود ممکن است رفته رفته لق شده و به لثه ها و دهان آسیب برساند. از آنجا که تغییرات در دهان و دندان به تدریج رخ می دهد، شخص به این تغییرات عادت کرده و آسیب وارده به دهان و دندان خود را حس نمی کند. همچنین پوسیدگی در دندان ها اغلب بدون درد ایجاد می شود تا زمانیکه دندان ها بشکنند و فرد متوجه شود.
نیاز به کمک در مراقبت های دندانی
با پیشرفت دمانس، فرد مبتلا ممکن است رفته رفته توانایی کارهای زیر را از دست بدهد:
- خوب تمیز کردن دندان
- دانستن اینکه باید دندان خود را تمیز نگهدارد
- ابراز نیاز به معالجات دهان و دندان
- توضیح علائم مشکلات دندان ها از جمله درد دندان
- شرکت در تصمیم گیری های مربوط به نحوه معالجات
- اجازه آگاهانه برای معالجه
- ابراز رضایت از معالجات دهان و دندان خود
برنامه ریزی برای درمان
لازم است که دندانپزشک با فرد مبتلا و خانواده یا مراقب او در رابطه با مشکلات دهان و دندان صحبت کرده و برای انتخاب بهترین روش درمان، تصمیم گیری نمایند.
باید به این نکات توجه شود:
- میزان استقلال ، همکاری ، وضعیت ذهنی و ناتوانی جسمی فرد مبتلا
- آیا در فرد علائم درد دندان یا مشکلات دیگری مشاهده می شود؟
- آیا فرد مبتلا می تواند آگانه اجازه درمان بدهد؟
زمانی که تمام موارد بالا درنظر گرفته شد دندانپزشک می تواند درباره چگونگی روند درمان تصمیم بگیرد. او ممکن است تشخیص دهد فرد مبتلا هر ماه و یا سالی یک بار به او مراجعه کند.
موافقت با درمان
بسیار مهم است که فرد مبتلا به دمانس در رابطه با معالجات خود، فرصت تصمیم گیری و یا شرکت در آن را داشته باشد. از دندانپزشک درخواست کنید تا با استفاده از اصطلاحات ساده ، روش درمان را توضیح دهد. استفاده از جملات کوتاه که جواب آنها فقط بله یا خیر باشد موثر است.
مواقعی که معالجات غیرقابل برگشت است مثل کشیدن دندان و شخص مبتلا نمی تواند آگاهانه موافقت نماید باید با نظر خانواده یا مراقب به نفع او تصمیم گیری شود. در اینگونه مواقع دندانپزشک ممکن است نیاز به مشاوره با یکی از همکاران داشته باشد تا مطمئن شود که درمان درنظر گرفته شده ، بهترین است.
تحمل معالجات دندانی
پیشرفت دمانس در افراد مبتلا متفاوت و تحمل معالجات دندانی نیز از فردی به فرد دیگر متغیر است. بعضی اشخاص از ملاقات با دندانپزشک احساس راحتی می کنند، درصورتیکه برای برخی این تجربه بسیار آزاردهنده است.
اشخاصی که در طول زندگی عادی به دفعات به دندانپزشک مراجعه کرده اند ممکن است بخاطر آورند که در مطب دندانپزشک باید چه کارهایی انجام دهند. شاید ابتدا برای انجام کارهای ساده کمی همکاری وجود داشته باشد ولی با پیشرفت دمانس مشکلات بیشتر می شود. برای بعضی افراد مبتلا به دمانس رفتن به مطب و قرارگرفتن در محیط غریب و دیدن چهره های ناآشنای تیم درمانی، می تواند موجب افزایش آشفتگی و در نهایت غیرممکن شدن معالجات شود. در این حالت ممکن است دندانپزشک عیادت در منزل را انتخاب کند.
گاهی بهتر است بیمار همراه با کسی که به او اعتماد دارد به دندانپزشک مراجعه کرده و در طول انجام معالجات، مراقب کنار او بماند و حتی دست بیمار را بگیرد.
بیماران روزهای بد و خوب دارند چه بهتر که معالجات در روزهای خوب آنها انجام شود یا حتی برنامه ریزی شود که در بهترین موقع روز ملاقات با پزشک صورت گیرد.