سوء رفتار و غفلت نسبت به سالمندان

سوء رفتار با سالمندان يکي از اشکال خشونت در جامعه و خانواده است که به صورت عمدي يا غيرعمدي به وسيله اعضاي خانواده، پرستار يا مراقب، و یا حتی از طرف سالمند نسبت به خود انجام می شود و سبب ايجاد آسيب و آزار و اذيت سالمند مي گردد و تاثير بسزايي در کاهش سلامتي جسمانی و روانشناختی و امنيت سالمندان دارد. سوء رفتار با سالمندان یا سالمند آزاری پدیده‌ جدیدی است که در جهان امروز به یک مشکل عمده بهداشت عمومی تبدیل شده  و هدف از این مقاله ایجاد آگاهی و معرفی نمونه هایی از این سوء رفتار با سالمندان می باشد که متاسفانه در سراسر جهان رو به گسترش است. سوء رفتار با سالمندان می تواند به شکل غفلت از آنان و نیازهایشان باشد.بی اعتنایی اعضای خانواده به سالمند و سراغ نگرفتن از او یا رانده شدن ایشان از منزل خود یا اعضای خانواده به نوعی یک غفلت عاطفیست ؛ و از لحاظ نیاز به مراقبت در افراد سالخورده، عدم رعایت رژیم غذایی ایشان توسط اعضای خانواده و یا فراهم نکردن به موقع مواد غذایی و آب برای او، عدم حمایت و همراهی با سالمند در جابه جایی و حرکت کردن، خوردن و آشامیدن، نظافت شخصی و استحمام (در صورتی که سالمند نیازمند کمک در این موارد باشد)، مراجعه به پزشک و تهیه ومصرف دارو، نمود بارز سوء رفتار با سالمند است. گاه دیده یا شنیده شده که برخی از اطرافیان سالمندان از شرایط جسمی-روانی سالمند، سوء استفاده کرده و دارایی ها و اموال فرد سالخورده را به یغما برده اند. از سوی دیگر وادار کردن ایشان به وکالت دادن یا تغییر وصیت نامه، کوتاهی در تامین مایحتاج اولیه ی زندگی سالمند، خودداری از پرداخت هزینه ی زندگی او توسط اعضای خانواده، کوتاهی کردن در فراهم آوردن اسباب راحتی و آسایش ایشان، بدون اطلاع به اسم سالمند از دیگران پول قرض گرفتن و امتناع از پس دادن قرضی که از او گرفته شده، نیز به عبارتی سوء رفتار با سالمند از بعد مالی می باشد. با توجه به فرهنگ غنی مردم کشورمان، معمولاً سالمندان مورد تکریم و حمایت قرار می گیرند، اما متأسفانه  گاهی در شهرهای بزرگ ممکن است دسترسی کمتری به شبکه‌های خویشاوندی و غیر رسمی وجود داشته باشد، بنابراین بدلیل تغییرات فرهنگی، همواره باید مواظب تنهایی و انزوای اجتماعی سالمندان بود. ترویج، تشویق و حمایت از زندگی مشترک والدین با فرزندان و تقویت روابط بین نسلی براساس استقلال سالمند و فرزند می‌تواند نقش مهمی در جلوگیری از تنها بودن فرد سالمند و رضایت او داشته باشد. سوء رفتار با سالمندان در حوزه ی اجتماعی می تواند به صورت ممانعت از انجام فعالیت های اجتماعی، ممانعت از رفت و آمد سالمند با دوستان و خویشاوندانش، تحمیل در انتخاب همسر و یا ازدواج مجدد و یا انتخاب محل زندگی و تغییر دادن ظاهر سالمند بدون رضایت خودش باشد. از بعد جسمانی و روانشناختی نیز متاسفانه گاهی سوء رفتارهایی نسبت به سالمندان مانند مورد ضرب و جرح قرار دادن او، خوراندن بی مورد داروهای مسکن و خواب آور به فرد سالخورده، فاش کردن اسرار سالمند نزد دیگران، سرزنش بی دلیل او ، اهمیت ندادن به شخصیت، دانش، توانایی و تجارب ایشان، خطاب قرار دادن او با اسامی ناشایست ، لحن نامناسب و دشنام دادن، ایجاد ترس و وحشت در سالمند و تهدید به کتک زدن یا زندانی کردن ایشان اتفاق می افتد که می تواند زمینه افسردگی و بیماری های روانی را در افراد سالخورده و مسن فراهم سازد. مطالعات در زمینه سوء رفتار با سالمندان در ایران، بسیار محدود و ناچیز بوده است، اما به طور کلی يافته هاي پژوهشی نشان می دهدکه گروه سالمندان بدون تجربه سوءرفتار، نسبت به سالمندان دارای تجربه ی سوء رفتار به طور معني داری از کيفيت زندگي بهتري برخوردار بودند و در گروه سالمندان آزار ديده، سالمندان با تجربه هر يک از اشکال این سوء رفتارها در مقايسه با سالمندان بدون تجربه همان شکل از سوءرفتار، به طور معني دار در اغلب  ابعاد از سلامت جسمانی و روانشناختی کمتري برخوردار بودند. با توجه به میزان بالای سوءرفتار نسبت به سالمندان، به نظر می‌رسد وجود برنامه‌هایی برای افزایش آگاهی سالمندان، مراقبان آنها و پرسنل بهداشتی برای پیشگیری و کاهش غفلت و سوء رفتار با سالمندان ضروری باشد و نتايج اين مطالعات، بيانگر اهميت و ضرورت ارائه خدمات بهداشتي، مراقبتي و حمايتي در جهت شناسايي قربانيان سوءرفتار نسبت به سالمندان، و پيشگيري و ارائه خدمات جهت حل اين معضل با يک رويکرد ميان رشته اي و تيمي است.   [1] Elder Abuse &Neglect