اختلال خواب در افراد مبتلا به بیماری آلزایمر ممكن است به دلیلتوهمات فرد مبتلا باشد یعنی او «چيزهايي ببيند» يا «چيزهايي بشنود» كه در واقع وجود خارجي ندارند. بعضي از مشكلات رفتاري در شب پاسخي به دیدنِ رؤياهایی است كه فرد مبتلا نمي تواند از واقعيت جدا كرده و تشخيص دهد که خواب دیده است. ممكن است فرد مبتلا به علت رفتن به دستشويي از خواب بيدار شده، سپس راه و جهت را پيدا نكرده و بيقرار شود. ممكن است از خواب بیدار شده، لباس بپوشد و بيرون رود و يا حتي بخواهد آشپزی کند.
حق با شماست. چيزي بدتر و دردناكتر از اين نيست كه وضعيت خواب شما كه هر لحظه بيشتر از قبل به آن نياز داريد روز به روز مختل تر شود.
اغلب به نظر مي رسد كه ساعت دروني در مغز به علت بيماري آسيب ديده باشد. اما توجه به نکاتی، میتواند شما را در کنترل این اختلال یاری دهد:
- اگر فرد مبتلا در طي روز چرت بزند، هنگام شب كمتر خسته خواهد بود. سعي كنيد كه او را در طول روز مشغول، فعال و بيدار نگه داريد.
- ممکن است پزشک برای فرد مبتلا داروی خواب آور تجویز نماید. این داروها باید تحت نظارت کامل و با احتیاط مصرف شوند. از تجویز خودسرانه دارو خودداری نمایید.
- اگر فرد مبتلا از داروهاي آرام بخش استفاده كند، ممكن است كه در طول روز خواب آلوده گردد. در مورد تغيير ساعتِ مصرفِ داروهاي آرام بخش با پزشك مشورت كنيد تا به جاي اينكه اين داروها در ساعات مختلف روز به فرد مبتلا داده شود، در ساعات پاياني روز و غروب به وي داده شود. اين امر ممكن است باعث شود كه بدون اينكه وي در طول روز خواب باشد، رفتارهايش كنترل شود.
- اگر بايد در طول روز بخوابد، سعي كنيد شما نيز در همان ساعات خوابيده و زمان استراحت خود را با او تنظيم نماييد.
- فعاليتی منظم طرح ريزي نماييد (مثلا يك پياده روي طولاني هنگام عصر). اين مسئله ممكن است باعث خستگي و خواب بهتر وي در شب باشد. گاهي ماشين سواري نيز باعث خوابيدن بعضي از افراد مبتلا مي گردد. مراكز مراقبت روزانه يكي از بهترين گزینه ها براي فعال نگه داشتن افراد مبتلا در طي روز مي باشد.
در حال حاضر مرکز توانبخشی روزانه قاصدک (وابسته به انجمن آلزایمر ایران) با هدف توانبخشی، پیشگیری از انزوا و ابتلا به افسردگی و به طور کلی ارتقای کیفیت زندگی افراد مبتلا به بیماری آلزایمر و نیز فراهم نمودن ساعاتی جهت پرداختن به امور شخصی و استراحت مراقبت کنندگان، تحت نظر کارشناسان مربوطه مشغول به فعالیت می باشد. افتخار مرکز رعایت نمودن کلیة استانداردهای جهانی در این رابطه است.
نکاتی برای بهتر شدن خواب افراد مبتلا :
♦ مطمئن شويد كه فرد مبتلا قبل از خواب به دستشويي رفته است. همچنین لامپ كم نوري را در دستشويي و اتاق خواب وی روشن نگه داريد. نوارهاي شب نما نیز در اطراف درِ دستشويي در پیدا نمودن مسیر مفيد است.
♦ سالمندان ممكن است كه در تاريكي به خوبي نبينند و اين مسئله نيز به گيجي و سردرگمي آنان می افزايد. استفاده از چراغ خواب در اتاق هاي منزل، می تواند به فرد مبتلا كمك كند تا در شب به محيط اطرافش اشراف داشته باشد.
♦ بسياري از ما تجربه بيدار شدن ناگهاني از خواب با يك صدا را داشته ايم به گونه اي كه براي چند لحظه تشخيص نداده ايم كجا هستيم. اين مسئله ممكن است براي اين افراد مبتلا بزرگتر جلوه كند. در اینگونه موارد، اطمينان بخشيِ آرام شما ممكن است تمام آن چيزي باشد كه مورد نياز است. با او به آرامي و ملايمت صحبت نماييد. اغلب اوقات آن چيزي كه لازم مي شود اين است كه به آرامي به فرد مبتلا تذكر دهيد كه هنوز وقت خواب است و بايد به رختخوابش برود. اغلب بعد از رفتن به دستشويي و نوشيدن يك فنجان شير گرم مجددا به رختخواب باز مي گردد. گاهي مي توانيد راديويي را با صداي ملايم كنار تختش روشن نماييد. سعي كنيد پرده هاي پنجره اتاق وی بسته باشد و به او يادآوري نماييد كه هنوز شب و تاريك است بنابراين زمان ماندن در رختخواب است.
- گاهي اوقات فردي كه در تخت نمي خوابد، در يك صندلي راحتي يا كاناپه به راحتي مي خوابد.
- در صورتي كه فرد مبتلا شب هنگام بيدار شد و لباس پوشيد اگر شما دخالت نكنيد ممكن است كه مجددا برگردد و با لباس هايش بخوابد. بهتر است بپذيريد كه او با همان لباس ها بخوابد تا اينكه بخواهيد درباره آن تا بخشي از شب بحث و جدل نماييد.
- اگر فردمبتلا شبها سرگردان مي شود، بايد منزل را از نظر نكات ايمني بررسي نماييد. اتاق خواب را مرتب نماييد تا وي بتواند به راحتي و ايمن در آنجا حركت نمايد و زمین نخورد. پنجره ها را قفل نماييد. آيا ممكن است زماني كه شما خوابيده ايد به سراغ اجاق گاز رفته و آن را روشن نمايد؟ آيا مي تواند در منزل را باز كرده و بيرون برود؟ آيا ممكن است كه هنگام رفتن به دستشويي از پلكان، پايين بيفتد؟
- در نهايت اگر اين اقدامات مفید واقع نشد، داروهاي خواب آور و آرام بخش می توانند کمک کنند. اگر چه شما نمي توانيد به سادگي به فرد مبتلا، قرصِ آرام بخش داده و مشكل را حل كنيد. افراد مبتلا نسبت به سایر افراد به داروها حساس تر و آسيب پذيرترند و عوارض جانبي داروهاي آرام بخش و خواب آور نیز بسيار زياد بوده و برخي از آنها خطرناكند. علاوه بر این، سالمندان احتمالا داراي بيماريهاي ديگري نيز هستند و داروهاي ديگري نيز مصرف مي نمايند كه اين مسئله باعث ايجاد تداخل دارويي و وخيم تر شدن بيماريشان مي گردد.
همچنین تجويز داروي خواب آور ممكن است باعث زیاد شدن خواب فرد مبتلا در طول روز به جاي شب شود يا ممكن است يك تأثير گيجي و خواب آلودگي براي وی به همراه داشته باشد و عملكرد شناختي وي را در طول روز وخيم تر كند. اين مسئله مي تواند او را سردرگم تر و گيج تر، مستعد براي زمين خوردن يا دچار بي اختياري ادرار کرده و عجيب تر اينكه ممكن است حتي وضعيت خواب او را هم وخيم تر نماید.